Nasze inspiracje

Z mojego życia przedszkolnego nie pamiętam wiele - w końcu minęło sporo lat.
Jednak  w pamięci i sercu dwie rzeczy odcisnęły swój mocny ślad.

Pierwsza, to: dźwięki, rytm, muzyka, ruch…

 

Melodie i słowa przedszkolnych piosenek:

 

„Jesteśmy jagódki, małe jagódki, mieszkamy w lesie zielooonym…”,

„My jesteśmy krasnoludki, hopsa sa, hopsa sa…”

i wiele innych.

 

Taniec wśród przyjaciół. Ciepłe, żwawe, dźwięki klawiszy pianina, na którym grała nasza Pani, do nut  z „Elementarza Muzycznego”.  Muzyka i ruch, które nadal  mimo lat, budzą wzruszenie i powodują poruszenie serca.

Drugie wspomnienie  to ogród

Wielki, krzaczasty, nieco zacieniony z wieloma zakamarkami, w których chowaliśmy, robiliśmy bazy i goniliśmy się. Wabiący kolorami i zapachem żółtej forsycji, biało-zielonego ligustru, wielkimi kulkami różowawych śnieguliczek, które rozdeptywaliśmy na wyścigi. Z promieniami słońca prześwitującymi przez liście wielkich drzew – kasztanowców, klonów i akacji i oraz trawnikiem na którym można było znaleźć żabę (która jakoś przedostała się znad pobliskiej rzeki- może było jej za gorąco?). Z kupkami zeschłych, brązowych i kruchych liści wśród których odkrywaliśmy ukryte w nich jeże i górką do zjeżdżania na sankach- kiedyś była taka wielka, dziś po latach już nie tak duża…

Dlatego tworząc przedszkole, chciałam żeby Nasze Dzieci też miały podobne wspomnienia. Coś co poza wiedzą i umiejętnościami zostanie z nimi na lata. Ta emocja beztroskiego dzieciństwa, odkrycia i zachwytu. To, w połączeniu z tworzeniem relacji i kształtowaniem umiejętności empatycznej komunikacji  oraz pedagogiką Marii Montessori dla której kluczowe jest doświadczanie zmysłowe stało się początkiem istnienia Ogrodów Muzyki.

Kiedy widzę Nasze Ogrodowe Dzieci, kiedy  śpiewają i tańczą, obserwuję jak biegają po ogrodzie i doświadczają własnych odkryć- bo właśnie przez ICH OGRÓD przeleciała sójka albo wiewiórka na ich oczach poczęstowała się ICH orzechami-  widzę siebie znów jako 4 letnią dziewczynkę, jeszcze całkiem beztroską i zachwycającą się światem. Z beztroski trochę już wyrosłam… z zachwytu nadal nie.

Jagna Leśniowska
  dyrektor „Ogrodów Muzyki”

Muzyka

Kiedy postanowiliśmy stworzyć przedszkole, oczywistym było dla nas, że muzyka będzie istotnym elementem wychowania, ponieważ jako założyciele byliśmy nią otoczeni od najmłodszych lat i mamy wykształcenie muzyczne. Pragniemy w ciepłej i rodzinnej atmosferze rozwijać miłość do muzyki.

Chcemy, żeby w Ogrodach Muzyki dzieci były otoczone przez dźwięk, melodię i rytm. Wrażliwość muzyczna kształtuje się od najmłodszych lat. Zanim dziecko zaczyna mówić, przejawia zainteresowanie dźwiękami, odgłosami płynącymi z otoczenia, muzyką. Dlatego wczesne uwrażliwianie dzieci na kontakt z nią przynosi efekty ogólnorozwojowe: rozwija wyobraźnię, kształtuje ogólną wrażliwość.

Tworzymy miejsce, w którym dzieci mają szansę na kontakt z muzyką dostosowaną do ich wieku i możliwości percepcji w odróżnieniu od wszechobecnego szumu informacyjnego     i hałasu. Ułatwia to wyciszenie i nabycie umiejętności wyrażania uczuć również poprzez grę, ruch, śpiew i taniec. 

W Ogrodach Muzyki muzyka jest obecna nie tylko podczas zajęć rytmicznych, muzyczno- tanecznych czy warsztatów, ale jest stałym elementem rzeczywistości, który na co dzień towarzyszy dzieciom.                                               

Empatyczna komunikacja

i wychowanie bez kar i nagród

Zainspirowani ideą Porozumienia bez Przemocy Marshalla B. Rosenberga, opierającą się na szacunku i empatii w relacjach międzyludzkich, postanowiliśmy stworzyć miejsce w którym dzieci mogą w pełni rozwijać się w wrażliwym na ich potrzeby i uczucia otoczeniu.

Empatyczna  komunikacja polega  przede wszystkim na  tworzeniu relacji, na dialogu poprzez poznanie i poszanowanie dla uczuć  i potrzeb. Zgodnie z tym podejściem w relacji z dzieckiem  nie chodzi o posłuszeństwo, a o współpracę i porozumienie oraz budowanie silnej więzi opartej na zaufaniu, akceptacji i bezpieczeństwie. Dzieci mogą zachować naturalną spontaniczność, chętnie się uczą, bawią i odkrywają świat, wtedy gdy są w pełni akceptowane.  Założenie takie powoduje, że nie korzystamy z kar i nagród oraz nie stosujemy izolowania dziecka przeżywającego trudne emocje.  Nie chcemy żeby dzieci podporządkowywały się ze strachu przed karą albo były manipulowane nagrodami.

Jesteśmy przekonani, że jeśli dzieci odmawiają zrobienia czegoś, mają ku temu powody. Zamiast „łamać” wolę dzieci, nawiązujemy z nimi dialog aby mogły wyrazić siebie i swoje motywy a potem podjąć  we współpracy z innymi decyzję w której brane są pod uwagę potrzeby ich oraz innych osób. To uczy je decydowania o sobie, brania odpowiedzialności za własne wybory i ponoszenia konsekwencji swoich decyzji. Pokazujemy dzieciom, że uczucia i potrzeby są różne, ponieważ funkcjonujemy w grupie- każde uczucie jest ważne i dobrze jeśli jest wyrażone. Potrzeby są brane pod uwagę, nawet jeśli nie zawsze możliwe do zaspokojenia.

Pokazujemy dzieciom jak radzić sobie z uczuciami, zwłaszcza tymi trudnymi. Wspieramy w nauczeniu się tego, jak mogą nawiązywać relacje z innymi wyrażając uczucia słowami a nie krzykiem, agresją czy wycofywaniem się z kontaktu.

Nasze doświadczenie w empatycznym komunikowaniu się wyraźnie pokazuje, że dzieci chętnie współpracują wiedząc, że ich potrzeby są dla dorosłych tak samo istotne, jak nasze własne. Staramy się, aby w naszej codziennej pracy, w relacji z dziećmi i rodzicami, żywy był właśnie ten kontakt wzbogacający nasze życie i relacje. Kładziemy duży nacisk na rozwój zdolności komunikowania się, ponieważ uważamy, że jest jedną z najważniejszych umiejętności potrzebnych w życiu.

 

Empatyczna komunikacja pomaga dziecku:                                                                             

rozwinąć emocjonalną inteligencję polegającą na kontakcie ze swoimi uczuciami i potrzebami oraz wyrażaniem ich

nauczyć sztuki rozwiązywania konfliktów i powstrzymywania przemocy przy jednoczesnym zwiększeniu wzajemnego zrozumienia i zaufania

zwiększyć skuteczność uczenia się

stworzyć związki oparte na wzajemnym szacunku i zrozumieniu

nauczyć słuchać i współodczuwać

nauczyć zachowywać godność i troskę nawet po usłyszeniu wrogich czy krytycznych uwag

Pedagogika M. Montessori

„Uczyłam się dziecka. Wzięłam to, co dziecko mi przekazało i wyraziłam to, i tak powstała metoda zwana metodą Montessori."

 

Celem metody pedagogicznej stworzonej przez Marię Montessori jest wzmacnianie naturalnej chęci rozwoju towarzyszącej dzieciom od dnia narodzin.  Montessori pragnęła wzbudzić w dzieciach ciekawość świata poprzez ukazanie praw i reguł rządzących naszą planetą. Celem jest pomoc dziecku w zrozumieniu świata i odpowiedzialności za samego siebie.

Podstawy systemu Montessori opierają się na koncepcji specjalnie przygotowanego otoczenia (tak by wspierać indywidualny rozwój dziecka)  oraz pośredniej roli dorosłego, który jest towarzyszem dziecka w jego rozwoju. Rolę tę dogłębnie oddaję maksyma wzajemnej relacji „Pomóż mi to zrobić samodzielnie”. Dzieci korzystają ze specjalnie przygotowanych materiałów dydaktycznych. Spełniają ona określone zasady:

  • są dla dzieci atrakcyjne,
  • ułatwiają skupienie się na jednym problemie na raz, 
  • prowadzą od konkretu ku abstrakcji,
  • prowadzą od zagadnień łatwiejszych do trudniejszych,
  • umożliwiają dziecku samodzielnie zauważać i korygować błędy, co prowadzi do budowania poczucia własnej wartości i rozwijania umiejętności podejmowania wyznań.

Materiały  rozwojowe są tak stworzone, aby być „kluczem do świata”, który inspiruje dzieci do odkrywania nowych rzeczy.

Główną zasadą metody Montessori jest swoboda wyboru rodzaju, czasu, miejsca i formy pracy. Pozwala  to dziecku na dobór zadań i aktywności w zależności od aktualnych zainteresowań i predyspozycji. Dziecko również samo decyduje jak dużo czasu poświęci danej czynności i czy będzie pracowało indywidualnie czy w grupie. Samodzielnie decyduje co chce robić, ale jest wdrażane do odpowiedzialności za przedmiot swojej pracy – dziecko wybiera, pracuje i porządkuje miejsce swojej pracy.

W pracy z materiałami Montessori panuje również zasada ładu i porządku, która motywuje do budowania porządku wewnętrznego.

Samodzielność nie oznacza samowoli i braku wsparcia lub nadzoru- ponieważ wolność i dyscyplina to zdaniem Marii Montessori dwie strony tego samego medalu. Dowolność  aktywności dziecka ograniczają zasady współżycia społecznego oraz zasady panujące w czasie pracy własnej. Poprzez doświadczanie działania w wolności i ograniczeniach dziecko stopniowo rozwija dojrzałość emocjonalną i społeczną oraz uczy się samodyscypliny i życia w społeczeństwie.

Nauczyciel  jest towarzyszem dziecka w jego rozwoju, inspiruje, proponuje i pomaga, ale nie decyduje za dziecko. Podąża za nim pozostając nieco w cieniu. Uważnie obserwuje aby wiedzieć kiedy i w jakim zakresie jest potrzebny. „Nauczyciel ma być aktywny, kiedy wprowadza dziecko w związki z otoczeniem. Ma być pasywny, kiedy relacja ta już się nawiązała.”

Wolność i porządek (samodyscyplina), które wzajemnie uzupełniają się w pedagogice Montessori w połączeniu z przygotowanym otoczeniem i pośrednią rolą nauczycielem są elementami, które w wyważonych klamrach prowadzą młodego człowieka do „optimum rozwojowego”, czyli normalizacji.

W metodzie Montessori:

  • Preferuje się pracę indywidualną i współpracę zamiast rywalizacji.
  • Nie stosuje się tradycyjnego oceniania ani systemu kar i nagród. Kary i nagrody wyłączają umysł i psychikę z pracy- dając złudne przekonanie, że jesteśmy najlepsi lub będąc represją za błąd.
  • „Nagrodą” dla dziecka jest sama radość z samodzielnie wykonanej pracy  czy samodzielnie dokonanego odkrycia co pozwala wykształcić w dzieciach wewnątrzsterowność i niezależność.
  • Pracę w znaczeniu tej pedagogiki należy rozumieć jako taką aktywność dziecka, która ma charakter rozwojowy, poznawczy, kształcący i prowadzi do osiągnięcia konkretnego celu. Praca montessoriańska angażuje ręce, umysł i zmysły. W ten sposób dziecko rozwija swoją wyobraźnię, zbiera potrzebne doświadczenia a zdobywanie wiedzy staje się dla niego radością
  • Istotną kwestią w pedagogice Montessori jest przebywanie dzieci w grupach mieszanych wiekowo co pozwala im przyjmować różne role społeczne.
  • Młodsze uczą się od starszych kolegów szybciej niż od dorosłych. Starsze dzieci mogą być wzorami oraz nabywają umiejętności wspierania i opieki nad młodszymi, empatii ale też mają możliwość przekazywania młodszym kolegom swojej wiedzy, którą wówczas temu ją systematyzują. Dzięki temu, dzieci uczą się wzajemnego szacunku i poszanowania potrzeb innych.

Wychowanie w bliskości natury

LAS blisko nas

“Zabawa w otoczeniu przyrody zwiększa pewność siebie i pobudza zmysły u dziecka - jego świadomość świata i wszystkiego, co w nim, widzialne i niewidzialne.”

R. Louv, "Ostatnie dziecko lasu" 2014, s. 226

W Ogrodach Muzyki jesteśmy zainspirowani ideą wychowania w bliskości natury i koncepcją leśnych przedszkoli. Widząc jak pozytywny wpływ ma natura, przebywanie wśród niej i poznawanie jej wszystkimi zmysłami staramy się aby w naszym przedszkolu w jak największym stopniu ta idea mogła się ziścić.

Spędzamy w ogrodzie i lesie czas zależnie od pogody od 1 do aż 6 godzin dziennie

Prowadzimy rozbudowane zajęcia poznawczo-przyrodnicze:

  • cykliczne zajęcia z edukatorami leśnymi i ekologami w ramach naszych leśnych wypraw
  • codzienny kontakt z przyrodą bez względu na porę roku i aurę
  • warsztaty leśne i ogrodnicze,
  • prowadzenie własnych upraw,
  • doświadczenia i obserwacje prowadzone w ogrodzie przedszkolnym i w lesie

  Miałam szczęście spędzać tak czas co dzień razem z siostrami dokładnie w tych samych miejscach w których robią to dziś Dzieci z Ogrodów Muzyki na zboczu Sikornika i wzniesionego na jego szczycie Kopca Kościuszki.

  Zrywałyśmy porzeczki w ogrodzie, biegałyśmy po lesie, robiłyśmy bazy, mapy skarbów, zjeżdżałyśmy na sankach z wielkiej góry zwanej „Berlinem” i bawiłyśmy się w chowanego na Wilczych Dołach (obecnie dzieci nazywają je „Pagórkami”. Wchodziłyśmy na drzewa i chowałyśmy się w ich korzeniach w obecnej „Patykarni”- a do domu wracałyśmy właściwie tylko na posiłki i sen.

  Znam to miejsce od dziecka, każdy kąt, zakamarek i dróżkę. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat las nieco się zmienił, ale emocje które żywe również teraz, budził kiedy byłam mała. Ta nieograniczoność przestrzeni i mnóstwo kłębiących się w głowie pomysłów na zabawy. Nasz las to niesamowita różnorodność natury- drzewa małe i wielkie, młode i spróchniałe kikuty pni i gałęzi, kolorów liści i maleńkie leśne kwiaty. To odgłosy i widok zwierząt –saren przebiegających przez młody lasek, jeży tuptających powoli przez ścieżkę, sójek siadających ciężko na gałęzi, wiewiórek –rudych i czarnych- mknących w górę i w dół po pniach drzew z żołędziami czy orzechami w pyszczkach, kopciuszków machających ogonkami, kosów dziobiących w liściach, sowy pohukującej z modrzewia (słuchając jej jako dziewczynki liczyłyśmy za ile lat wyjdziemy za mąż ;) ). To zapach wilgotnej ściółki usianej białymi zawilcami i złotym ziarnopłonem, wiatru przemykającego między gałęziami i niosącego zapach nadchodzącej zmiany pogody lub pory roku.

  Kiedy idę z Ogrodowymi Dziećmi na spacer czuję i widzę dokładnie samo…i wspaniałe jest to, że one też mogą to poczuć. A to dlatego, że nasze przedszkole zlokalizowane jest w tym wspaniałym miejscu. Mamy dwa pełne zakamarków, drzew i krzewów, nieco tajemnicze i zachęcające do zabawy ogrody. Tuż za progiem wita nas LAS (część Bielańsko- Tynieckiego Parku Krajobrazowego)- a w nim nazwane już przez Ogrodowe Dzieci i nauczycieli miejsca- pagórki, patykarnia czy żyrafa…

Większość z nas przecież spędziła swoje dzieciństwo ze stałym, swobodnym dostępem do natury. I teraz, już jako rodzice przyjmujemy za rzecz oczywistą, że Nasze Dzieci będą miały taką samą szansę niemal nieskrępowanego jej doświadczania. Świat jednak zmienia się niestety w kierunku, w którym dzieci mają coraz mniejszy dostęp do żywej przyrody, bawiąc się na świeżym powietrzu głównie na placach zabaw pokrytych sztuczną nawierzchnią i często poznając naturę jedynie za pomocą filmów i książek przyrodniczych czy zza szyb samochodu. W tej sytuacji mają niewiele okazji i czasu na doświadczanie elementów naturalnego otoczenia „po swojemu”.

Dziś w każdej chwili, zewsząd jesteśmy atakowani hałasem, ruchem i złożonymi obrazami. To przytłacza zmysły i prowadzi do wyniszczającego organizm pobudzenia psychicznego i fizjologicznego. Las i ogród są dla Dzieci miejscem z jednej strony wypoczynku, a z drugiej szansą na nieskrępowane rozładowanie ogromnych pokładów energii. Dają możliwość napotkania wielu niespodzianek i dokonania odkryć. Naturalne otoczenie jest też mniej skomplikowane dzięki czemu obniża poziom stresu.

Bo dzieci uwielbiają przebywać na świeżym powietrzu- wystarczy wypuścić je swobodnie do lasu czy na łąkę by zobaczyć czego tak naprawdę potrzebują. Można też pobawić się razem, tak jak one tego chcą albo po prostu obserwować i cieszyć się nimi. Posłuchać o czym mówią, co ich fascynuje, czego się obawiają, żeby je poznać.

Tworzymy przedszkole, w którym nie ma ciągłego szumu i wrzawy, gdzie dzieci mogą wsłuchiwać się w odgłosy przyrody, znajdują przyzwolenie i przestrzeń do biegania lub skupienia. Dzieci za pomocą patyków, szyszek, lin, ziemi, piasku, wody, rozwijają swoją kreatywność, wyobraźnię oraz rozumienie świata wokół.

Kładziemy nacisk na jak najczęstszy, jeśli to tylko możliwe codzienny, kontakt z naturą i przebywanie na zewnątrz w myśl zasady,  że „nie ma złej pogody, jest tylko nieodpowiednie ubranie”- dlatego w wyprawce główne miejsce zajmują niezbędne w Ogrodach Muzyki nieprzemakalne spodnie, kurtki, kalosze i pełny zestaw ubrań na przebranie po błotnych kąpielach w ogrodzie czy wspinaniu się na leśne Pagórki

Niezależnie od pory roku spędzamy dużo czasu na świeżym powietrzu, wykorzystując naszą okolicę na zabawę, spacery, wyprawy, eskapady, pikniki, opiekę nad naszym sadem, warzywnikiem i ogrodem  i oraz warsztaty leśno- ogrodnicze.

Nasze podejście do ekologii zakłada, że uczymy się współżycia z naturą. Razem z Dziećmi ćwiczymy uważność w lesie – m.in. przez leśno- montessoriańskie lekcje ciszy wspólnie otwieramy swoje uszy i oczy na jego piękno i mądrość.

Współczesna wiedza o rozwoju dzieci wskazuje, że dzieci najlepiej uczą się w działaniu, kiedy mają możliwość spostrzegać, odkrywać, zadziwiać się, zadawać mnóstwo pytań i szukać odpowiedzi, własnymi rękami i wszystkimi zmysłami, samemu lub w grupie.

Przebywanie na zewnątrz nie tylko zapewnia dzieciom świeże powietrze i rozwój ruchowy lecz przede wszystkim zachęca do zabaw z użyciem wyobraźni, kreatywności, koordynacji wszystkich części ciała, rozwoju zmysłu równowagi i sprawności fizycznej. Po dużej dawce swobodnego biegania, widzimy z jakim skupieniem dzieci zanurzają się w aktywnościach wymagających skupienia np. pracy z materiałami montessori.

Idea  wychowania w bliskości natury i koncepcji leśnych przedszkoli stanowi dopełnienie metody Montessori

Zostało to sprawdzone w montessoriańskich szkołach i przedszkolach tworzonych przez Olę i Marcina Sawickich na Żywiecczyźnie, opisane przez Ewę Kaliszuk – dyrektora montessoriańskiej szkoły podstawowej w Przyłękowie.

W myśl tych doświadczeń można z całą pewnością powiedzieć, że danie dzieciom doświadczenia koncepcji leśnego przedszkola:


Stwarza możliwości:

  • harmonijnego rozwoju dziecka - dając uporządkowane otoczenie;
  • zaspokojenia potrzeb w poszczególnych fazach rozwojowych (faza wrażliwości na ruch, język i porządek w świecie);
  • wypracowania umiejętności polaryzacji uwagi wg. zasad pedagogiki Marii Montessori

Umożliwia:

  • polisensoryczne poznawanie świata (odgłosy, faktury, zapachy, smaki)
  • rozbudzanie ciekawości świata
  • rozwijanie wyobraźni i zdolności językowych
  • budowanie poczucie własnej wartości i pewności siebie

...bo dzieci są:

  • zdrowsze i szczęśliwsze
  • lepiej przygotowane do życia w społeczeństwie i pewniejsze siebie,
  • bardziej kreatywne, chętniej podejmujące wyzwania,
  • lepiej przygotowane do radzenia sobie ze stresem,
  • sprawniejsze fizycznie,
  • otwarte na otaczające środowisko przyrodnicze

Dlatego mając to na uwadze, a także znając potrzebę ruchu i ciekawość, które drzemią w każdym dziecku, chcemy zaspokajać je w czasie codziennego  obcowania z naturą oraz cyklicznych leśnych wypraw. Poza  czasem spędzanym w ogrodzie czy lesie na spacerach czy podczas zabawy, raz w miesiącu , zaraz po porannym śniadaniu, wspólnie wyruszamy do pobliskiego lasu, by tam twórczo zdobywać wiedzę o świecie. Nie straszny nam wiatr, śnieg i deszcz (choć oczywiście wszystko w granicach rozsądku i z dostosowaniem do możliwości dzieci) wystarczy, że jesteśmy odpowiednio ubrani. Każda aura nada inny rytm naszym wycieczkom- w słońcu posłuchamy ptaków i sprawdzimy które drzewa przepuszczają najwięcej jego promieni, w deszczu poobserwujemy wilgotne „ucho bzowe” i spragnione wody dżdżownice wychodzące nam na spotkanie.

 

Przedszkole "Ogrody Muzyki"

Telefon

+48 690 503 430

Email

ogrodymuzyki@gmail.com

Adres

ul. Hofmana 22

30-210 Kraków